ਗਾਜ਼ਾ। ਹਮਾਸ ਵਲੋਂ ਇਜ਼ਰਾਇਲ ‘ਤੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ‘ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਦੱਖਣੀ ਗਾਜ਼ਾ ਪੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕਿੱਲਤ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਥਰੂਮ ਲਈ ਵੀ ਲੰਬੀਆਂ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਥੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤੇ ਕਈ ਦਿਨ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ‘ਤੇ ਬੋਝ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਅਹਿਮਦ ਹਾਮਿਦ (43) ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਅਤੇ ਸੱਤ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਗਾਜ਼ਾ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਰਫਾਹ ਵੱਲ ਭੱਜ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਫੌਜ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਾਣ ਦੀ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
“ਅਸੀਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਟਾਇਲਟ ਜਾਣ ਲਈ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਲਾਈਨ ‘ਚ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸਾਰਾ ਸਾਮਾਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਅ ਹਨ। ਉੱਪਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਸਾਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਟੂਨਾ ਅਤੇ ਪਨੀਰ ਦੇ ਡੱਬੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਬੋਝ ਵਾਂਗ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਕੁਝ ਵੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹਾਂ।”
ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 7 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹਮਾਸ ਦੇ ਘਾਤਕ ਹਮਲੇ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ‘ਤੇ ਲਗਾਤਾਰ ਹਵਾਈ ਬੰਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਭੱਜਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਏ ਹਨ। ਹਮਾਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ 1,400 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨ। ਗਾਜ਼ਾ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 2,670 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਮ ਫਲਸਤੀਨੀ ਹਨ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸੰਘਣੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਤੱਟਵਰਤੀ ਖੇਤਰ ਲਈ ਪਾਣੀ, ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੱਟ ਦਿੱਤੀ।
ਅਣਜਾਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਹੁੰਚੇ ਗਾਜ਼ਾ ਨਿਵਾਸੀ
ਮੋਨਾ ਅਬਦੇਲ ਹਾਮਿਦ, 55, ਰਫਾਹ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਗਾਜ਼ਾ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਪਾਇਆ ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਜਾਣਦੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਅਪਮਾਨਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ।
ਮੈਂ ਪਨਾਹ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੱਪੜੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਜੋ ਕੁਝ ਹੈ, ਉਹ ਹੁਣ ਗੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਾ ਬਿਜਲੀ, ਨਾ ਪਾਣੀ, ਨਾ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ। ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਗੁਆ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।”
ਦੋਸਤ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ
ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਤੋਂ, 50 ਸਾਲਾ ਸਬਾਹ ਮਸਬਾਹ ਆਪਣੇ ਪਤੀ, ਧੀ ਅਤੇ 21 ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਰਫਾਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। “ਸਭ ਤੋਂ ਮਾੜੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭਿਆਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਨਹਾਉਂਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ,” ਉਸਨੇ AFP ਨਿਊਜ਼ ਏਜੰਸੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ UNRWA ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲਈ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਏਜੰਸੀ ਦੇ ਸੰਚਾਰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਜੂਲੀਏਟ ਟੂਮਾ ਨੇ ਏਐਫਪੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, “ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਬੇਘਰ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਭੱਜ ਰਹੇ ਹਨ।”
ਮਨੁੱਖਤਾ ਕਿੱਥੇ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਈ ਹੈ
ਖਾਮਿਸ ਅਬੂ ਹਿਲਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਫਾਇਆ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਅੱਤਵਾਦ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਮਨੁੱਖਤਾ ਕਿੱਥੇ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਗੱਲ ਉਹ ਕਰਦੇ ਹਨ?” “ਇੱਥੇ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਿਸੇ ਸੰਗਠਨ ਨਾਲ ਕੋਈ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਹੈ,” ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ।
ਘਰ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ
ਰਫਾਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਸਮੀਰਾ ਕਸਾਬ ਪੁੱਛਦੀ ਹੈ, “ਅਸੀਂ ਕਿੱਥੇ ਜਾਵਾਂਗੇ? ਅਰਬ ਦੇਸ਼ ਕਿੱਥੇ ਹਨ? ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਉਜਾੜੇ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਘਰ, ਜਿੱਥੇ ਮੇਰੇ ਸਾਰੇ ਬੱਚੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਸੌਂ ਗਏ। ਸੜਕ, ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ।”
ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਸਮੀਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹਾਂ। ਮੇਰੀ ਬੇਟੀ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਹੈ ਅਤੇ ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਨਹੀਂ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਮੈਂ ਖੁਦ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਾਂ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਨਿਡਰ ਹੋ ਕੇ ਲੜ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ। ਕੀ ਹੋਇਆ, ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗਾ, ਭਾਵੇਂ ਮੈਂ ਮਰ ਜਾਵਾਂ।”
