ਇਸ ਸੁਰਾਖ ਨੂੰ “ਇੰਡੀਅਨ ਓਸ਼ੀਅਨ ਜੀਓਡ ਲੋਅ” (IOGL) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ 2 ਲੱਖ ਵਰਗ ਮੀਲ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ 600 ਮੀਲ ਅਰਥਾਤ 960 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ Gravity ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇਬੰਜਨ ਪਾਲ ਅਤੇ ਅਤਰੇਈ ਘੋਸ਼ ਨੇ ਇਸ ਰਹੱਸਮਈ ਸੁਰਾਖ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੰਨੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਇਸ ਸੁਰਾਖ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਜਿਓਡ ਲਗਭਗ 29 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਦੋਂ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਬਣ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਲੇਟ ਟੈਕਟੋਨਿਕਸ (Plate Tectonic) ਦੀ ਗਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਦਰਅਸਲ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਬਣਤਰ ਪਲੇਟਾਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਲੇਟ ਟੈਕਟੋਨਿਕਸ (Plate Tectonics) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਲੇਟਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਲੇਟ ਟੈਕਟੋਨਿਕਸ ਮੂਵਮੈਂਟ (Plate Tectonics Movement) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ, ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਹਨ, ਉੱਥੇ ‘ਟੈਥਿਸ ਸਾਗਰ’ ਹੋਇਆ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਬਣਿਆ ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮੇਂਟਲ ਦੇ ਘੱਟ ਘਣਤਾ ਅਤੇ ਪੁੰਜ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਇੱਥੇ ਬਾਹਰ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਹਿੰਦ ਮਹਾਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਸੁਰਾਖ ਬਣਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰਤਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪਦਾਰਥ ਮੰਥਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿਣਗੇ, ਇਹ ਸੁਰਾਖ ਬਣੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਦਰਅਸਲ, ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਰਤ ਦਾ ਉਹ ਹਿੱਸਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਦਾਰਥ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੱਬੇ ‘ਟੈਥਿਸ ਸਾਗਰ’ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਹਨ।
